Apteczka pierwszej pomocy dla psów i innych zwierząt - czyli po co nam apteczka dla psa? 

Lekarz weterynarii Weronika Kalinowska, specjalista chorób psów i kotów

Wypadek samochodowy, uraz na wakacjach poza domem lub pogryzienie przez obcego psa- opcji, w jaki sposób nasz pupil może doznać obrażeń jest multum. Nagły pisk lub skowyt, pojawienie się krwi lub co gorsze utrata przytomności naszego czworonożnego podopiecznego potrafi niejednego właściciela wprowadzić w stan paniki. Zwierzę po wypadku bądź urazie jest w 100 % zdane na naszą pomoc, mitem jest powiedzenie, że „pies jakoś się wyliże” – pies, czy kot po skaleczeniu w pierwszym odruchu będzie oczywiście lizał swoje rany, ale niestety pogarszając jedynie swoją sytuację, gdyż ślina czworonogów niesie ze sobą ogrom bakterii, które wtórnie zakażają ranę. Zachowanie zimnej krwi i łatwy dostęp do apteczki pierwszej pomocy oraz wiedza jak prawidłowo z niej skorzystać, mogą być kluczowe dla ratowania zdrowia, a czasem i życia naszego pupila.

Apteczka dla psa - co powinna zawierać? 

Poniżej wymienione zostały podstawowe produkty składające się na dobrze wyposażoną apteczkę pierwszej pomocy dla psa i kota, wraz z ich najpowszechniejszymi zastosowaniami. 

Lista numerów kontaktowych do gabinetów weterynaryjnych w pobliżu

         Pierwszym i bardzo istotnym elementem apteczki pierwszej pomocy jest lista numerów kontaktowych: do najbliższego gabinetu weterynaryjnego wraz z godzinami otwarcia oraz adres i telefon kontaktowy do najbliższego gabinetu całodobowego. Nawet jeśli jesteśmy klientami gabinetu zlokalizowanego po drugiej stronie miasta, w sytuacji kryzysowej, kiedy czas gra główną rolę, warto wiedzieć gdzie jest i jaki jest numer kontaktowy do gabinetu weterynaryjnego, do którego dotrzemy w najkrótszym czasie. Jeśli nasza apteczka ma nam służyć w podróży- warto zapisać sobie numery i adresy powyższych gabinetów w aktualnym miejscu pobytu. W sytuacji kryzysowej, gdy nasz pupil ulegnie nagłemu zasłabnięciu, wpadnie w stan padaczkowy, ulegnie wypadkowi, dozna poważnych obrażeń, w tym krwotoku, którego nie jesteśmy w stanie opanować, dozna urazu związanego z bardzo silną bolesnością- nie ma na co czekać! Nawet jeśli nie widzimy krwotoku zewnętrznego, nigdy nie ma pewności, że np. w wyniku urazu nie doszło do pęknięcia śledziony lub obrzęku mózgu. Lekarz weterynarii zazwyczaj nie jest w stanie w warunkach terenowych wykonać dokładnej diagnostyki, ani też prawidłowo i sterylnie opatrzyć zwierzaka. W przypadku bezpośredniego zagrożenia życia, pies lub kot powinien jak najszybciej znaleźć się w gabinecie weterynaryjnym, w którym będzie udzielona mu niezbędna pomoc. Wybierając się z powypadkowym psem lub kotem, warto ostrzec telefonem gabinet weterynaryjny do którego zmierzamy. Dzięki temu personel będzie w stanie odpowiednio się przygotować.

Rękawiczki, bandaż i nożyczki - najpierw zabezpiecz siebie! 

Zanim zaczniemy udzielać pierwszej pomocy naszemu czworonożnemu przyjacielowi zawsze musimy pamiętać o własnym bezpieczeństwie. Nieważne jak kochany może być dla nas pies i kot, gdy cierpi i znajduje się w szoku pourazowym w pierwszym momencie próbuje się schować, a następnie bronić przed większym bólem. Jeśli pozwolimy na pokąsanie lub podrapanie przez naszego pupila, udzielenie mu pierwszej pomocy może być znacznie utrudnione. Przystępując do pierwszej pomocy warto pamiętać o założeniu rękawiczek ochronnych, aby jednocześnie zadbać o własne bezpieczeństwo, a przy okazji ograniczyć kontaminację opatrywanych ran. Następnie zabezpieczmy miejsce, w którym znajduje się zwierzę. Idealnie do tego celu sprawdzi się dowolna forma okrycia, czy to koc, bluza czy kurtka - po pierwsze zablokujemy nią pupilowi drogę ucieczki (jeśli w danym momencie jest to oczywiście niewskazane), po drugie okrycie pomoże ochronić nas samych przed pogryzieniem lub podrapaniem ze strony zbolałego i wystraszonego zwierzaka. W dobrze wyposażonej apteczce znaleźć można bandaż elastyczny, który w sytuacji awaryjnej może posłużyć za uniwersalny dla każdej rasy psa kaganiec (sprawdź jak to zrobić tutaj). Dzięki jego wykorzystaniu będziemy mogli opatrzyć rany pupila lub choćby podnieść go do góry i przenieść do samochodu lub gabinetu weterynaryjnego. Kolejnym niezbędnym elementem apteczki są nożyczki.

Środki odkażające, kompresy jałowe oraz bandaże: elastyczny i samoprzylepny

Jeśli podejrzewamy złamanie kończyny lub uraz kręgosłupa, sam proces przenoszenia psa lub kota musi odbywać się z możliwie minimalną zmianą pozycji ciała (np. na twardym kartonie lub półce samochodowej z bagażnika). W sytuacji, gdy pies lub kot jest w stanie tak zwanego wstrząsu pourazowego, przebiegającego z nagłym spadkiem ciśnienia krwi, zwierzę bardzo szybko się wychładza, więc ważne jest zabezpieczenie zwierzaka przed utratą ciepła. W przypadku otwartych ran, czy to po ugryzieniu, czy po samym urazie, niezbędne jest tymczasowe ich odkażenie i zabezpieczenie przed krwawieniem. Rezygnując ze środków odkażających w formie aerozoli lub płynów unikamy niepotrzebnej utraty ciepła przez moczenie lub parowanie. Idealnym rozwiązaniem, aby ranę szybko odkazić, a jednocześnie zabezpieczyć może okazać się użycie gotowych opatrunków z substancją odkażającą np.  jodopowidonem. Zabezpieczając ranę u długowłosego psa lub kota warto przy pomocy nożyczek wystrzyc sierść wokół rany, aby ułatwić samo oczyszczenie i ograniczyć drażnienie rany przez włosy.

Urazy kończyn, w przypadku podejrzenia złamania lub silnego krwawienia, najlepiej zabezpieczać po kolei jałowym kompresem, bandażem elastycznym, a na końcu ewentualnie bandażem samoprzylepnym. Nasz pupil nie powie nam, kiedy opatrunek założony jest za ciasno, więc warto opatrunek zwijać od dołu do góry, czyli od samych pazurów w kierunku klatki piersiowej lub miednicy, dzięki czemu łatwiej uniknąć miejscowego utrudniającego krążenie krwi ucisku.

Niezbędnik psiego opiekuna - co jeszcze warto mieć w apteczce dla psa? 

W przypadku weterynaryjnej apteczki pierwszej pomocy warto zwrócić uwagę, czy zawiera ona również przyrząd pomagający w usuwaniu kleszczy. Samo żerowanie tego krwiopijnego pasożyta może maksymalnie pozbawić czworonoga zaledwie kilku mililitrów krwi, jednakże bezpośrednie zagrożenie życia związane jest z ryzykiem przekazania choroby odkleszczowej, jak np. babeszjozy. Czas od momentu kontaktu pasożyta z krwią naszego pupila pełni kluczową rolę w procesie zarażenia. Im szybciej usuniemy kleszcza, tym większa szansa, że nie zdążył on jeszcze zarazić zwierzaka. Najlepiej, nawet w przypadku form kilkumilimetrowych nimf kleszcza, sprawdza się przyrząd w postaci małego kowadełka, którym łatwo można podważyć samego pasożyta, bez ryzyka zgniecenia odwłoku. Kluczowe w skutecznym usuwaniu kleszcza w całości jest wykręcanie, a nie wyrywanie kleszcza, gdyż jego aparat gębowy przypomina swoja budową wkręconą śrubę. Podważając kleszcza wystarczy kręcić nim obracając przyrząd odwrotnie do ruchu wskazówek zegara. Usuniętego kleszcza zawsze można zabezpieczyć w alkoholowym roztworze i wysłać do badania na obecność chorób odkleszczowych.

Apteczka pierwszej pomocy - co robić krok po kroku, gdy jesteśmy świadkami wypadku z udziałem zwierzęcia?

Uniwersalnym schematem postępowania w sytuacji kryzysowej, gdy nasz pies lub kot ulegnie wypadkowi, bądź znajdujemy go w ciężkim stanie, jest postępowanie według następujących kroków:

1. Zadbaj o bezpieczeństwo. Bezpieczeństwo Twoje oraz Twojego pupila jest najważniejsze! Jeśli zwierzę leży w miejscu niebezpiecznym i nie jesteś w stanie usunąć go bez narażenia własnego bezpieczeństwa, wezwij odpowiednie służby, np. straż pożarną w sytuacji zatrucia gazem, zakleszczenia w samochodzie lub w pobliżu pożaru. Zbliżając się do poszkodowanego zwierzęcia zabierz ze sobą rękawiczki ochronne oraz coś, co pomoże unieruchomić zwierzę lub ewentualnie zapobiec pogryzieniu.
2. Oceń sytuację i stan zwierzęcia. Sprawdź czy zwierzę jest przytomne, czy oddycha, czy widać obrażenia takie, jak otwarte rany, krwiaki, otwarte złamania.
3. Usuń czynnik będący bezpośrednim zagrożeniem życia.
   Jeśli zwierzę krwawi, opatrz widoczne rany. Jeśli jesteś w stanie, ustabilizuj i usztywnij widoczne złamania.
   Jeśli widzisz wbite ciało obce zabezpiecz je bez przemieszczania z ciała zwierzaka, najlepiej tak żeby on sam nie był w stanie nim poruszać.
   Jeśli widzisz, że zwierzę ma problemy z oddychaniem sprawdź, czy jesteś w stanie udrożnić jego drogi oddechowe i gardło.
4. Zadzwoń po pomoc. Jeśli stan zwierzęcia jest poważny, zatelefonuj do najbliższego czynnego gabinetu lub gabinetu całodobowego i poinformuj go, że jedziesz ze zwierzęciem powypadkowym.
5. Zabezpiecz i przewieź do gabinetu weterynaryjnego. Jeśli podejrzewasz uraz kostny lub uraz kręgosłupa u swojego pupila, staraj się przenieść go, wykonując jak najmniej manipulacji jego ciałem, przykryj go zabezpieczając przed wychłodzeniem lub obłóż zimnym okładem w przypadku udaru cieplnego i przewieź do gabinetu. Nawet jeśli Twój pupil leży i znajdujesz u niego jedynie otarcia, nigdy nie wiesz, czy w obrębie klatki piersiowej lub jamy brzusznej nie ma poważniejszego zagrażającego życiu urazu.